Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ
Η αγάπη του Γιάννη Β. Γουλανδρή (Big John) για την ιστιοπλοΐα είναι γνωστή. Στην Αγγλία όπου ζούσε υπήρξε πρωταθλητής της ιστιοπλοΐας στα IOD και ένας εκ των συνιδιοκτητών του Royal Corinthian Yacht Club στο Cowes. Την αγάπη του αυτή για το άθλημα μεταλαμπάδευσε και στην Ελλάδα κυρίως στην ιδιαίτερη του πατρίδα, την Άνδρο. Η σημαντικότερη από τις προσπάθειες του για την διάδοση του αθλήματος της Ιστιοπλοΐας στην Ελλάδα ήταν η δημιουργία του Αγώνα της Άνδρου. Πάντα είχε στο νου του έναν ιστιοπλοϊκό αγώνα στο νησί του, σκληρό, ναυτικό, εφάμιλλο των καλλιτέρων της εποχής.
Ήταν Αύγουστος του 1965 στην Άνδρο, όταν μαζί με τον κάπτα-Μιχάλη Μαρή αποφάσισαν να στήσουν έναν ιστιοπλοϊκό αγώνα δυο σκαφών από την Χώρα στο Κόρθι, από το οποίο καταγόταν η μητέρα του Big John, Φραγκούλα Λουλούδη. Ο Big John με το ιστιοφόρο «Old Fox» και ο κάπτα-Μιχάλης Μαρής με το «Aralus», στην ορισμένη από τους ίδιους διαδρομή έξη ναυτικών μιλιών, έστησαν ουσιαστικά τον πρόδρομο του Αγώνα της Άνδρου. Έπαθλο, τι άλλο για τους δύο γνωστούς εκλεκτικούς καλοφαγάδες; Ο χαμένος θα πλήρωνε το κατσίκι στου «Μάνεση», ξενοδοχείο της εποχής. Ο Big John πλήρωσε το κατσίκι και από εκείνη την στιγμή ξεκίνησε με μεθοδικότητα την υλοποίηση της επιθυμίας του.
Ο Διεθνής Ιστιοπλοϊκός Αγώνας της Άνδρου θεσπίστηκε το 1967. Ο Εμπνευστής και Οραματιστής του Αγώνα, ο Ιωάννης Β. Γουλανδρής, αθλοθέτησε μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο Β. Γουλανδρή τον Διεθνή Αγώνα Άνδρου, με διαδρομή από το Φάληρο στην Άνδρο. Την διοργάνωση του συγκεκριμένου αγώνα ανέθεσε ο εμπνευστής του «Big John» Γουλανδρής, στον Βασιλικό Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος (ΒΝΟΕ) με την συνεργασία του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου (ΝΟΑ) στην Άνδρο. Στενοί συνεργάτες του για την υλοποίηση του οράματος του, ο Γιώργος Λ. Καμπάνης (Γενικός Γραμματέας ΒΝΟΕ και συγχρόνως μέλος του Δ.Σ. Ναυτικού Ομίλου Άνδρου) και ο αρχιτέκτονας Κλέων Κραντονέλλης (Έφορος Ορμητηρίου του ΒΝΟΕ και Πρόεδρος της Επιτροπής Αγώνος).
Σύσσωμοι οι Ανδριώτες μέλη του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου (ΝΟΑ) και παράλληλα μέλη του ΒΝΟΕ, πέρα των αδελφών Β. I. Γουλανδρή, Μιχάλης Ε. Τρικόγλου, Ειρήνη I. Δάμπαση, τα ιδρυτικά μέλη του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου και επιφανή μέλη της Ανδριώτικης κοινωνίας, Μιχάλης Σ. Πολέμης (π. Δήμαρχος Άνδρου), Δημήτρης Ν. Ράλλιας, Λεωνίδας Σ. Πολέμης (ο πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου την χρονιά έναρξης του αγώνα), Αντώνης Κριεζής, ο γνώστης και λάτρης της ιστιοπλοΐας Φίλιππος Μωραΐτης, ο Νώντας Λογοθέτης αλλά και έγκριτοι ιστιοπλόοι μέλη του ΒΝΟΕ, Φίλιππος Ιωαννίδης, Ναπολέων Σούρσος, Παναγιώτης Τσούκας, Γιάννης Κωστόπουλος, Ανδρέας Ζηρώ, Γιώργος Κρέμος μαζί με τον διευθυντή του ΒΝΟΕ Κωνσταντίνο Μερσινιάδη, εργάστηκαν άοκνα εκείνη την χρονιά και για πολλά χρόνια στην συνέχεια για την διεξαγωγή του συγκεκριμένου Αγώνα.
Ο Αγώνας ξεκίνησε στις 18.08.1967 από τον Φαληρικό όρμο μπροστά από τις εγκαταστάσεις του ΒΝΟΕ με συμμετοχή 9 σκαφών.
Η διαδρομή 93 ναυτικών μιλιών, όπως καταγράφεται στο πρόγραμμα αγώνων για το πρώτο και δεύτερο αγώνα ήταν η εξής:
- «από Φάληρον δια του στενού Καφηρέως εις όρμον Κορθίου όπου θα παρακαμφθεί σημαντήρ η λέμβος αφιεμένη δεξιά. Αι νησίδες Φλέβες και Πάτροκλος θα αφεθούν αριστερά.
- Τερματισμός εις Άνδρου (Χώραν)».
Η δε γραμμή τερματισμού οριζόταν ως:
- Η νοητή γραμμή η οριζόμενη υπάτου Πύργου (ερείπιον Ενετικού φρουρίου) και του φανού της γραμμής τερματισμού.
- Σημαντήρ ή λέμβος θα ορίζη το προς την ξηράν όριον της γραμμής τερματισμού, όπερ δέον να αφέθη αριστερά.
- Εξωτερικόν όριον της γραμμής τερματισμού δεν θα υπάρχη.
- Τα σκάφη θα διαπλεύσουν την γραμμή τερματισμού από Νότου προς Βορράν.
Το 1969 στον 3ο πλέον Αγώνα αφαιρείται η σημαδούρα στο Κόρθι και προστίθεται στην διαδρομή η Κύθνος, με αποτέλεσμα η διαδρομή να φθάνει συνολικά τα 116 ναυτικά μίλια. «Η γραμμή τερματισμού στην Άνδρο ορίζεται μεταξύ του πράσινου αναλάμποντος φανού του ακρομωλίου του λιμένος Άνδρου και του φανού Τουρλίτη».
Το 1970 για μια και μόνο φορά εκτελείται η διαδρομή, Κύθνου, Κάβο - Ντόρο, Καλόγηροι, Άνδρος, συνόλου 153 ναυτικών μιλιών.
Από το 1971 μέχρι το 1984, η διαδρομή παραμένει η ίδια συμπεριλαμβανομένης της Κύθνου, εκτός του 1974, όπου ο Αγώνας δεν προκηρύχτηκε λόγω των γεγονότων της Κύπρου και γι' αυτό δεν προσμετρείται. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί και μια άλλη ανεξάρτητη προσπάθεια αθλοθέτησης του «Κυπέλλου Οδυσσέως» τις χρονιές 1975 και 1976 από τους αδελφούς Νίκο και Δημήτρη Νομικό και τον Γ. Κρέμο, με διαδρομή την επιστροφή από Άνδρο, Δύσβατο, Φάληρο.
Μια απόπειρα αλλαγής της διαδρομής από τον εμπνευστή της το 1985: Φάληρο, Κύθνος, Κάβο Ντόρο, Άνδρος - Άνδρος, Δύσβατο, Ρινιά, Μύκονο-Μύκονο, Φάληρο, σε σύνολο 292 ναυτικών μιλιών κατέληξε να θεωρηθεί πολύ δύσκολη και δυστυχώς και δεν έφερε καμιά συμμετοχή. Ήταν η μοναδική φορά που δεν έγινε ο Αγώνας αν και προκηρύχθηκε.
Το 1986 ήταν η τελευταία συνδιοργάνωση Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος με το Ναυτικό Όμιλο Άνδρου. Ο αγώνας γίνεται με την συμμετοχή τριών μόνο σκαφών και για τελευταία φορά ακολουθείται η διαδρομή της Κύθνου.
Μετά τον Αύγουστο του 1986, που τον Αγώνα αναλαμβάνει αποκλειστικά ο Ναυτικός Όμιλος Άνδρου, επιτροπή αποτελούμενη από τον Ιωάννη Β. Γουλανδρή, τον Πέτρο Ν. Γουλανδρή, τον Στέλιο I. Μαρκουίζο και τον Κώστα Αρμάο, συνεπικουρούμενη κατά περίπτωση από τους Σπύρο Μ. Πολέμη και Γιώργο Σ. Ανδρεάδη ορίζει την νέα μορφή της διαδρομής του Αγώνα: Φάληρο, Σούνιο, Κάβο-ντόρο, Χώρα Άνδρου και επιστροφή: από Άνδρο, σημαδούρα στη Γριά, σημαδούρα στο Κόρθι, Δύσβατο, Φάληρο συνολικής απόστασης 172 ναυτικών μιλιών. Η διαδρομή αυτή ίσχυσε μέχρι το 1994 με κάποιες τροποποιήσεις, όπως η κατάργηση σημαδούρας Κορθίου το 1991.
Το 1995, η διαδρομή του Αγώνα παίρνει την σημερινή της μορφή: Βουλιαγμένη, Σούνιο, Κάβο-ντόρο, Άνδρο, Άνδρος, Δύσβατο, Βουλιαγμένη, συνολική απόσταση 145 ναυτικών μιλιών. Επιπλέον καθιερώθηκε στο δεύτερο σκέλος του Αγώνα εναλλακτική διαδρομή Άνδρος-Δύσβατο (στενό Άνδρου -Τήνου).
Το 1993 θεσπίζεται ο τοπικός αγώνας «περί πλους σημαντήρων προ του λιμένος» και εντάσσεται κανονικά στο πρόγραμμα του Αγώνα, διαμορφώνοντάς τον σε Αγώνα Τριών Σκελών. Κάθε χρόνο ο τοπικός αυτός αγώνας ονοματοδοτείται είτε εις μνήμη κάποιου σημαντικού μέλους του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου, είτε αφιερώνεται στην ανδριακή ναυτική παράδοση. Το 1992, ο περίπλους σημαντήρων διεξήχθη σαν fun race, και συμπεριλάμβανε πρωτότυπες εμφανίσεις πληρωμάτων και απονομές με δάφνινα στεφάνια και παιχνίδια! Τα τελευταία χρόνια ο τοπικός αγώνας είναι ανεξάρτητος και δεν υπολογίζεται στα αποτελέσματα του Αγώνα Άνδρου.
Το Πολεμικό Ναυτικό, συνόδευε με σκάφος συνήθως ναρκαλιευτικό, τον Αγώνα της Άνδρου έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Παράλληλα, δεν ήταν λίγες οι φορές που συμμετείχε αγωνιστικά η σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Ο Αγώνας είχε καθιερωθεί να διεξάγεται τον Αύγουστο, για να επωφελείται από το μελτέμι.
Από το 1987 θεσπίστηκε η εκκίνηση να γίνεται την τελευταία Πέμπτη κάθε Αυγούστου και επιστροφή Κυριακή.
Από το 2006 η ημερομηνία του Αγώνα άλλαξε και πλέον οι ιστιοδρομίες γίνονται το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, με εκκίνηση Παρασκευή απόγευμα από την Βουλιαγμένη και επιστροφή την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, ώστε οι ιστιοπλόοι να επωφελούνται των αργιών.
Το 1972, την χρονιά που ξεκίνησε το Πρωτάθλημα Ελλάδος σκαφών Ανοικτής Θαλάσσης και για όσο χρόνο διήρκησε, ο Αγών της Άνδρου είχε τον υψηλότερο συντελεστή βαθμολογίας (10) από όλους τους υπόλοιπους αγώνες. Μόνο τα δυο Ράλλυ Αιγαίου και Ιονίου είχαν υψηλότερο συντελεστή.
Ο συγκεκριμένος αγώνας έδωσε διαχρονικά την ευκαιρία σε πολλούς αθλητές τριγώνου του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου, από την ηλικία των 14 ετών και πλέον, να συμμετέχουν, να αγαπήσουν την ανοιχτή θάλασσα και πολλές φορές να διακριθούν.
Άλλωστε ο Αγώνας της Άνδρου είναι στενά συνδεδεμένος με την τοπική κοινωνία του νησιού, γεγονός που διαφαίνεται και από την παρουσία των εθελοντών στο ακρομώλιο της Άνδρου. Αξίζει να σημειωθεί η προσφορά του Νικολάου Χαλά για περισσότερα από 40 χρόνια στην άφιξη των σκαφών στο νησί, αλλά και του και Παναγιώτη Ανδρέου, οι οποίοι συνεργάσθηκαν με τους κατά καιρούς υπευθύνους Ανδρέα Ζηρώ, Κώστα Αρμάο, Νίκο Ζεϊνάκη και Αντώνη Ασημάκο «ξενυχτώντας» στο ακρομώλιο της Άνδρου περιμένοντας να φανεί το πρώτο ιστίο.
Το 2016 ξανάρχισε η συνεργασία του Ναυτικού Ομίλου Άνδρου και του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος, οι οποίοι οργανώνουν πλέον από κοινού την Εβδομάδα Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος και τον Αγώνα της Άνδρου φέρνοντας καινοτομίες και προσαρμόζοντάς τον στα σημερινά δεδομένα. Κοινός στόχος είναι να επαναφέρουν τον αθλητικό και κοινωνικό χαρακτήρα του Αγώνα, με την συμμετοχή Διεθνών Προσωπικοτήτων αλλά και VIP προσκεκλημένους.
Ο Αγώνας περιλαμβάνει από το 2017 και ειδική κατηγορία Maxi Yachts /Super Yachts, εμπνευσμένη από τις λαμπρές συμμετοχές στους πρώτους αγώνες Άνδρου και με στόχο ο Αγώνας να ανταποκριθεί στο όραμα «του ευ αγωνίζεσθαι» του εμπνευστή του Ιωάννη Β. Γουλανδρή.
Στέλιος Μαρκουίζος - Στάθης Πορφυράτος
50 χρόνια
ΔΙΕΘΝΗΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΑΝΔΡΟΥ
Ι. Β. ΓΟΥΛΑΝΔΡΗΣ